یکی از مشهورترین و معروف ترین سبک های موسیقی، سبک بلوز است که اگر با موسیقی آشنایی داشته باشید، به طور قطع این سبک زیبا و دوست داشتنی را می شناسید. این سبک از موسیقی با سبک هایی مانند جاز و راک شباهت های بسیاری دارد. به گونه ای که اگر یک اجرا از سبک بلوز را بشنوید، قطعا یاد این دو سبک خواهید افتاد. حتی آرایش سازها و شیوه نوازندگی سبک بلوز شباهت های بسیاری با سبک جاز و راک دارد.
به صورت کلی نیز دلیل این شباهت ها تغییراتی است که با گذشت زمان در موسیقی جاز و بلوز به وجود آمده و هم چنین تلفیق هایی که بین این دو سبک شکل گرفته است تا جایی که در برخی ژانرها این دو سبک کاملا با یک دیگر ادغام شده و نوایی بی نظیر را به وجود می آورد.
بنابر گفته بسیاری از افراد که با این سبک آشنایی دارند، هیچ گونه محدودیتی برای استفاده از سازهای مختلف در این سبک از موسیقی وجود ندارد و بدین صورت نیست که سبک بلوز محدود به یک سری ساز باشد. با تمامی این ها یک سری ساز وجود دارد که نقش بسیار پر رنگ و مهمی را در سبک زیبای بلوز ایفا می کنند.
در این مقاله نیز قصد داریم تا به بررسی اینکه چه سازهایی در موسیقی بلوز نواخته می شود، بپردازیم و اطلاعاتی را در این خصوص در اختیار شما عزیزان قرار دهیم. شما نیز برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای این مطلب با دنیای ساز همراه باشید.
سبک بلوز چیست؟
همان گونه که در بخش مقدمه این مقاله اشاره داشته ایم، بلوز یکی از سبک های مشهور در موسیقی است که ریشه درآواهای مذهبی، آوازهای هنگام کار، فریادها و هم خوانی های سیاه پوستان آمریکا و همچنین سختی ها و مشکلاتی که در طول این سال ها داشته اند، می باشد.
در زبان انگلیسی کلمه بلو به معنای آبی است و در اصطلاح به معنای حزن و اندوه و ناراحتی نیز شناخته می شود. دلیل آنکه این سبک از موسیقی به سبک بلوز معروف شد، این است که این سبک سرتاسر با غم و اندوه همراه است و در واقع یک نوع سبک کاملا شکوه آمیز به شمار می آید.
ویژگی‌های سبک بلوز
یکی از نکات بسیار مهمی که در خصوص این سبک زیبا باید بدانید این است که در این نوع موسیقی، ریتم از اهمیت بسزایی برخوردار است. در ابتدای اینکه بلوز در جهان مشهور شود؛ ترانه ها و شعرهایی که سیاه‌پ وستان می خواندند به نوعی آوازی بود و معمولا هیچ سازی در میان نبود و این افراد با کف زدن این شعرها را می خواندند و موسیقی را اجرا می کردند.
در برخی از موارد نیز یک ساز کوبه ای برای اجرای آن استفاده میشد. یکی از ویژگی های خاص سبک بلوز این است که، هر بند ترانه به صورت معمول از سه خط بر خوردار است. خط اول و دوم این ترانه تکراریست و به یک مدل اجرا می شود و اما خط سوم متفاوت است به صورتی که ملودی ان نیز متفاوت خواهد بود. خط اول و دوم شنونده را برای شنیدن خط سوم اماده خواهد کرد. .
به صورت کلی باید اشاره داشت که موسیقی بلوز یک نوع کشاکش دائمی ملودی پرداز است که با طرح سوال و ایجاد تنش آغاز شده و با جواب دادن به سوال مورد نظر، تنش بر طرف خواهد شد. هر چقدر که میزان این تنش ملودیک تر شود، موسیقی در گوش شنونده زیباتر و خاص تر جلوه می کند.
در کل دلیل شهرت یافتن این سبک نیز همین ویژگی خاص آن است. اگر سر رشته ای در موسیقی داشته باشید، به طور قطع نام نت های این سبک از موسیقی را می دانید و شنیده اید. این نت ها جزء نت های آکورد به شمار نمی آیند و با آن ها هیچ گونه هماهنگی ندارند.
بنابراین یک نوع حالت بی قراری، تنش و ناراحتی را در شنونده ایجاد خواهد کرد که تنها با برگشتن به نت های همان آکورد برطرف می گردد. امروزه در سبک موسیقی بلوز، استفاده از جمله های خاص، کوتاه و کاملا ملودیک که در طول آهنگ تکرار می شود، بسیار رایج است که به آن ریف یا هوک نیز می گویند.
چیزی که حس بلوز یا غم و اندوه را به این موسیقی می دهد، روش نوازندگی و اکسنت هایی است که به گام داده خواهد شد. اگر خیلی ساده با کشش و دیرند مساوی نت ها نواخته شوند شاید حس خاصی به عنوان بلوز ایجاد نکند، اما اگر با حالت ها و مایه‌ه ای سوئینگ اجرا شوند حس بلوز را بسیار بهتر به شنونده ها خواهد داد. به صورت خلاصه از جمله ویژگی های مهم سبک موسیقی بلوز می توان به موارد مهم زیر اشاره داشت:
- آزادی عمل و بدیهه نوازی و بداهه خوانی از جمله ویژگی ها و خصوصیات بسیار مهم این سبک زیبا می باشد.
- پرسش و پاسخی بودن کاملا موزون و هماهنگ در ترانه ها و سازها، یکی دیگر از مهم ترین ویژگی ها و خصوصیات این سبک موسیقی بسیار زیبا خواهد بود. (این عمل برای به وجد آمدن و اتحاد بیشتر کارگران در حین کار صورت میگرفت).
- در بلوز موسیقی ریتم اهمیت زیادی دارد.
- در این سبک، هر بند ترانه معمولا سه خط دارد که خط اول و دوم غالبا تکراریست و به یک شکل خوانده میشود تا شنونده آماده شنیدن خط سوم شود که ملودی آن متفاوت است.
انواع سبک موسیقی بلوز
سبک موسیقی بلوز به دو شکل کلی دیده می شود که در زیر به بررسی آن می پردازیم:
سبک دلتا بلوز
این سبک از بلوز قدیمی ترین و با قدمت ترین سبک بلوز است که دلیل نام گذاری آن، به این صورت است که دلتا بلوز از دلتای رود می سی سی پی در آمریکا رونق یافت. پیش از جنگ جهانی دوم، این سبک از موسیقی تنها مخصوص سیاه پوستان بود و در شهرها و روستاهای کوچک به صورت گوره های سه الی چهار نفره، آهنگ ها نواخته و خوانده میشد. از جمله ویژگی های سبک دلتا بلوز، می توان به موارد مهم زیر اشاره داشت:
- این سبک موسیقی ماهیتی آوازی داشت و به همین دلیل گاهی خواننده به تنهایی آواز می خواند.
- در این سبک گاهی خواننده در کنار آواز خود سازی مثل گیتار یا بانجو نیز می نواخت.
- در واقع این سبک تاکید بر آوازی بودن دارد و همچنین امکان شناخت بهتر تکنیک نوازندگی خوانندگان را فراهم می کند.
- روش اجرای موسیقی دلتا بلوز، یک بیان شخصی بود که تاثیر بسزایی بر شنوندگان و مخاطبان این نوع از موسیقی داشت.
سبک بلوز مدرن و جدید یا شیکاگو بلوز
جدیدترین سبک موسیقی بلوز، سبک شیکاگو بلوز است که بعد از جنگ جهانی دوم و با مهاجرت سیاه پوستان به ایالت های دیگر آمریکا مانند شیکاگو که یکی از مهم ترین و زیباترین ایالت های آمریکا بود، شکل گرفت. در واقع پس از جنگ جهانی دوم، بلوز دیگر در جمع های کوچک نبود و به نوعی از این جمع های کوچک روستایی و شهرهای کم‌جمعیت بیرون آمد و در شهرهای دیگر گسترش یافت.
در این دوره موسیقی الکتریک روی کار آمد و استفاده از آمپلی‌فایرها رایج شد. از جمله ویژگی های خاص سبک بلوز مدرن به شرح زیر است:
- پس از روی کار آمدن گیتار الکتریک، موزیسین های بلوز نیز به گیتار الکتریک روی آوردند و حتی برای استفاده از ساز دهنی آمپلی‌فایر به کار بردند.
- نوازندگان بلوز به خوبی توانستند موسیقی سنتی خود را با موسیقی الکتریک شهری وفق دهند و این امر باعث نجات موسیقی بلوز شد.
- در بلوز مدرن، موزیسین‌ها به اجرای گروهی روی آوردند و از سازهایی مثل درامز، گیتار بیس و پیانو نیز استفاده کردند.
- حتی به واسطه آشنایی بیشتر با موسیقی جاز، سازهای بادی مخصوصا ساکسیفون هم به این سبک از موسیقی اضافه شد و در کل سبک موسیقی بلوز به یکی از زیباترین سبک ها تبدیل گردید.
ساختار سبک موسیقی بلوز
پیش از آنکه به بررسی ازهایی که در موسیقی بلوز، مورد استفاده قرار می گیرند بپردازیم، بهتر است که از ساختار سبک بلوز اطلاعاتی را در اختیار شما قرار دهیم. به صورت کلی موسیقی بلوز از ساختار خاصی برخوردار است که در زیر به آن اشاره می کنیم:
- ترانه ها و شعرهایی که در سبک موسیقی بلوز خوانده می شود، به صورت معمول دارای سه سطر و دوازده میزان است.
- در ابتدا آکورد های اصلی برای سطر اول و چهار میزان اول نواخته می شود.
- پس از آن چهار آکورد برای میزان های پنجم و ششم نیز نواخته خواهد شد و به دنبال آن یک آکورد برای میزان های هفتم و هشتم نیز نواخته می شود.
- در سطر آخر، پنج آکورد برای میزان های نه و ده و سپس یک آکورد برای میزان های یازده و دوازده نواخته می شود.
- شعر در موسیقی بلوز دارای سه سطر است.
- سطر های اول و دوم یکسان هستند اما با آکوردهای مختلف، ولی سطر سوم متفاوت است. این فرم به “میزان دوازده بلوز” معروف است.
چه سازهایی در موسیقی بلوز نواخته می‌شوند؟
حال به سراغ سوال پر تکرار شما می رویم، یعنی چه سازهایی در موسیقی بلوز نواخته می‌شوند؟ برای پاسخ به این سوال باید بیان کرد که در این سبک بیشتر از سازهایی مانند گیتار الکتریک، پیانو و... استفاده می شود و رد سال های دور یعنی در زمانی که هنوز موسیقی بلوز آن چنان مشهور و معروف نشده بود، هیچ گونه سازی در آن استفاده نمی شد و سازها پس از معروفیت و به وجود آمدن سبک مدرن بلوز به این موسیقی اضافه شدند. در گذشته گاها از سازهای کوبه ای برای نواختن این موسیقی مورد استفاده قرار می گرفت، اما امروزه به دلیل تغییر شل این موسیقی، سازهای متفاوتی در این سبک نواخته می شود که در زیر به آن ها می پردازیم:
بانجو
یکی از سازهای بسیار زیبا و خوش صدا ساز بانجو است. این ساز، ساز مخصوص سیاه پوستان است و آن را در سال های گذشته می نواختند و به عنوان یکی از سازهای زیبای موجود در جهان است. این ساز سازی بود که سیاه پوستان شبیه آن را در آفریقا می نواختند و به نوعی ریشه این ساز مربوط به آفریقا است. در آغاز موسیقی بلوز از بانجو زیاد استفاده می شد، اما کمی بعد با رواج بیشتر گیتار بانجو به حاشیه رفت و دیگر از آن استفاده چندانی نشد.
گیتار
همه شما با گیتار آشنایی دارید. گیتار یکی از سازهای بسیار زیبایی است که در سبک موسیقی بلوز جای بانجو را گرفت. به صورت کلی می توان گفت گیتار نخستین و مهم ترین ساز در موسیقی بلوز از ابتدا تا امروز است.
گیتار الکتریک
این گیتار یکی از سازهایی است که در سبک مدرن بلوز شناخته میشد. به صورت کلی در سبک شیکاگو بلوز، یا بلوز مدرن استفاده از گیتار الکتریک در کنار سازهای الکتریک دیگر بسیار رایج شد و امروزه گیتار الکتریک در موسیقی بلوز یکی از مهم ترین سازها محسوب می شود که نوایی متفاوت به این سبک بخشیده است.
هارمونیکا یا ساز دهنی
از جمله سازهای بسیار خوش صدا و زیبا ساز دهنی است که در موسیقی بلوز مورد استفاده قرار می گیرد و نوایی متفاوت را ایجاد می کند. از جمله نکات بسیار مهمی که در خصوص این ساز باید بدانید، به شرح زیر است:
- هارمونیکا سازی کوچک، ارزان و قابل حمل بود.
- قابلیت اجرای آهنگ‌های شاد و ریتمیک را داشت و هم برای اجرای موسیقی های غمگین مورد استفاده قرار می گرفت.
- در اواخر قرن ۱۹ وارد موسیقی محلی و فولکلور آمریکا شد.
- صدای ساز دهنی هم با گیتار و بانجو ترکیبی بی نظیر را پدید می آورد و هم به دلیل برخورداری از تکنیک های متنوع اجرایی قابلیت کم نظیری در نزدیک شدن به صدای انسان و تقلید آن داشت.
- می توان بیام کرد که یک نت خاص روی ساز دهنی یا هارمونیکا را می توان به سی روش متفاوت اجرا کرد.
- هارمونیکا در سبک بلوز مدرن نیز جایگاه خود را حفظ کرد.
- نوازندگان هارمونیکا از اواخر دهه ۱۹۴۰ با استفاده از آمپلی‌فایر و یک میکروفون ارزان در گوشه خیابان یا کلاب‌های شبانه ساز دهنی می‌زدند.
سخن پایانی:
به صورت کلی سازهای اصلی موسیقی بلوز، گیتار و ساز دهنی بود، اما در دوره بلوز مدرن و در تلفیق موسیقی بلوز با جاز و سبک های دیگر شاهد حضور سازهای دیگری مثل پیانو، درامز و سازهای بادی مثل ساکسوفون و… در سبک بلوز هستیم. در این مطلب نیز سعی شد تا به بررسی سازهای موسیقی بلوز بپردازیم. بنابراین شما عزیزان می توانید برای کسب اطلاعات بیشتر به وب سایت ما مراجعه کرده و با کارشناسان در این خصوص مشورت نمایید.